De Werreke
‘t Waor Maurits van Saksen dee in deens vaan Lodewijk de 15e, nao de veld-slag vaan Lafelt, Mestreech veroverde. Meh de
bezètting vaan Mestreech waor mer kort, umtot nog in dat zelfde jaor de vrede weer woort geteikend. Meh wie de Franse waore
vertrokke, begós me serieus werk te make mèt 't verbetere vaan de Werreke. Me pakde de tekening vaan Sébastien Vauban weer
debij, en begóste aon 'n groete verbetering vaan die werreke. Evels de groetste verbetering woort gedoon in de jaore 1772-1776 door
Carel Diederick du Moulin (1728-1793). Heer waor directeur vaan 't Departement vaan Fortificatiën der Oppermaze en 't door häöm
ingedeende plan um de Hoege Fronte te verbetere, woort toen snel oetgeveurd. De Hoege Fronte woorte door zien oontwerp e gooi
euverziechtelek en uniform vestigings-systeem. Carel Diederik du Moulin woort gebore 30 Juli 1727 in Name, en is gestorreve op 21
Miert in Dordrecht, en waor Kolonel-Commedant vaan 't Garnizoensleger in Mestreech. De Hoege Fronte of de linie vaan Du Moulin
is nen 'oetgebreid en nog bestaond stelsel vaan verdeidegings werreke op 't hoeger gelege terrein aon de Noord-West kant vaan de
werreke. Me nump 't Hoege Fronte umtot ze hoeger zien daan de Liege Fronte en d’r gein water in de grachte gezat kin weure. Um de
Werreke mèt de druge grachte te kinne besjerme, tege oondergroondse aonvalle, had me ‘nen oetgebreid oondergroonds nètwerk
vaan luuster-gèng gemaak. Me nump die gèng ouch wel Kazjematte. Eind jaore 1840 waor al bekind tot me de Werreke zouw goon
opgeve umtot de oorloge neet mie bij 'ne stad woorte oetgevochte, meh miejer op aofstand. Ouch had me de groond nudig um de
stad wijer oet te kinne breie veur woeninge en industrie. In 1867 veel 't dook veur 'ne serie Werreke ierste klasse, wie die vaan in us
Mestreech. De totale oppervlak vaan de vestigings-werreke waor naoventrint 255 hectare en waor 't dobbele vaan de stadsoppervlak
binne de mör. Vaan die 255 hectare heet me 176 hectare verkoch, boe vaan 't mieste verkoch is gewore aon de Mestreechter
industrie. In 1847 installeerde de gemeinte Mestreech 'ne Monuminte Raod veur 't bewake vaan gedinkstökke en veur de gesjiedenis
vaan veurwerpe. Spietig genóg had dee commissie neet väöl intresse veur de Werreke !! Spied kraog me dao later vaan, meh toen
waor 't te laat.....
1 Boschpoort
2 Brusselsepoort
3 Tongersepoort
4 Sint Pieterspoort
5 Duitsepoort
6 Sint Maartenspoort
7 Kat Hoog Frankrijk
8 Kat Nassau
9 Kat Brandenburg
10 Tongersekat
11 Rondeel Haet ende Nijt
12 Rondeel de Vijf koppen
13 Lunet Sint Pieter
14 Bastion Nassau Weilberg
15 Kroonwerk Hessen
16 Lunetten van Aylva
17 Bastion Carolina
18 Avance La Rive
19 Lunetten van de Nieuwenhof
20 Lunet Cassel
21 Bastion Brunswijk
22 Jeker Bastion
23 Bastion Wilhelmina
24 Lunet voor Bastion Wilhelmina
25 Couvreface Tongeren
26 Bastion Waldeck
27 Ravelijn voor de Tongersepoort
28 Lunet Drente
29 Couvreface Wilcke
30 Bastion Willem
31 Redan Stad en Lande
32 Lunet Bentinck
33 Couvreface Brandenburg
34 Bastion Brandenburg
35 Lunet Overijsel
36 Couvreface Friesland
37 Bastion Engeland
38 Lunet Vroenhof
39 Couvreface Louise
40 Couvreface Raad van State
41 Bastion Brussel
42 Lunet Utrecht
43 Bastion Prins Frederik
44 Bastion Staten Generaal
45 Lunet Zeeland
46 Couvreface Dumoulin
47 Bastion Stadhouder
48 Bastion Maria
49 Lunet Holland
50 Bastion Erfprins
51 Bastion Saxen
52 Tenaille achter Saxen
53 Lunet Gelderland
54 Bastion Holstein
55 Bastion Oranje
56 Fort Koning Willem
57 Tenaille achter Bastion A
58 Bastion Tettau
59 Ravelijn voor de Boschpoort
60 Biesenbastion of Bastion des
61 Lunet Le Roi
62 Bastion Aylva
63 Redoutes op het Sint Antoniuseiland
64 Bastion de Veye
65 Bastion Zoutelande
66 Bastion Hertel
67 Lunet Sint Antony
68 Sint Maartensbastion
77 Bastion de Rooy
78 Redout op het eiland Sint Pieter
79 Bastion Randwijk
80 Fort Sint Pieter
I Helpoort
II Looierspoort
III Lenculenpoort
IIV Tweebergerpoort
IIV Grote Poort
VI Leugenpoort
VII Veerlinxpoort
VIII Onze Lieve
vrouwepoort
IX Batpoort
IX Waterpoort
Xl Oude Pieterspoort
A Bastion A
B Bastion B
C Bastion C of Dibbets
D Bastion D
a Ravelijn A
b Ravelijn B
c Ravelijn C
Mestreech is naoventrint 2000 jaor aajd. De bewoening aon de Maos begós op 'n plaots boe 't Maoswater ' t
liegste waor, en boe me in de zomer laopend nao den' euverkant kós kaome. Dee plaots waor daan ouch oetgekoze
door de Romeine veur 'nen euversteek vaan hunne Heirbaon, dee leep vaan Boulogne-sur-Mer, via Mestreech,
Heerle tot aon Kölle. 't Waor daan ouch op dee plaots boe de Romeine, e Castellum bouwde um deen
euversteekplaots te kinne verdeidege en te besjerme. Later bouwde de Romeine op dee plaots 'n houte brögk, um
ouch in de winter-maonde 'ne veilige euversteek te kinne make. In zoe'n Castellum (kampemint) waor plaots veur
zoeget 500 tot 1.000 maan. Zoe'n leger-einheid in e Castellum, trokke verzörgers en ambachslui aon, die ziech
daan boete 't Fort in ‘ne zoegenaomde Vicus vestigde.
De Helpoort
1229.
Wie de Hertog vaan Braobant Mestreech in 't jaor 1229 Stadrechte verliende, kraog me toen ouch 't rech um, 'ne steine verdeidegings-
wal (moer) mèt poorte, aon te lègke. De lengde vaan dee wal waor 2.400 meter, 1.25 meter breid en zoegèt tösse de 5 en 9 meter hoeg. In
dee verdeidegingswal (moer) maakde me ouch 13 poorte boevaan de Helpoort de einigste euvergebleve poort is gebleve. De mieste poorte
(veldpoorte) woare neet groeter es 'ne gewoene deur of boe zjus 'ne boerekaar kós door goon. Nao 68 jaor, in 1297 woort 't besluut genome
um de verdeideging vaan Mestreech wijer oet te breie, en 'ne nuie twiede umwalling aon te lègke. Dee oetbreiing waor neet umtot de
bewoeners vaan Mestreech neet genóg plaots hadde um te woene of te leve, meh 't had evels 'ne milletaere reie. Me begós de oetbreiing
mèt 't ophuge vaan de eerde walle, wat doorde naoventrint tot 't jaor 1300. Daonao begós me mèt de bouw vaan de stadspoorte. De mör
woorte versteind en dat doorde tot 't jaor 1380. Veur de mör woorte water-grachte gegraove die me vol leet laope mèt Maos of Jekerwater.
Mestreech is in al die iewe dèks belegerd gewees, wie beveurbeeld door de Luikenere in 1407 en 1408. De stad laog centraol gelege in de
regio en waor ‘nen oetvalsweeg nao belaankrieke stei. Me had in deen tied nog gein garnizoens-leger en 't volk vaan Mestreech mós same
mèt de Gildes de stad zellevers verdeidege. Dao kaom in 't jaor 1567 verandering in, umtot Mestreech toen veur 't iers 'ne garnizoens-leger
binne de mör kreeg um zoe de stad beter te kinne verdeidege. En dat Garnizoens-leger is naoventrint 300 jaor laank in de stad Mestreech
gebleve. Nao de beelde-störm in 1566 had de landvoogdes Margaretha van Parma, beslote um in Mestreech e garnizoen te legere. Aon ‘t
hoof vaan dat Garnizoen woort ‘ne Milletaere Gouverneur benump. Gilles van Berlaymont woort in Aprèl 1567 d'n ierste Milletaere
Gouverneur vaan Mestreech, dat vaanaof toen ‘n garnizoens-stad woort. In 1568 woort heer opgevolg door Philip van Eberstein. In dat
zelfde jaor woort heer zjus wie ziene pa lid vaan de Raod vaan Beroerten, en woort heer 'ne belaankrieke hölp vaan Alva en Requesens bij
'nen aontal milletaere operaties. In 1572 woort Gilles van Berlaymont touwgelaote tot de Orde vaan 't Gulden Vlies, en woort Stadhouder
vaan Friesland, Groninge, Drente en Overijsel (1572-1573), en kort daonao ouch Stadhouder vaan Gerle en Zuphen (1574-1578). In 1574
woort heer plaotsvervèngend Stadhouder vaan Holland, Zeeland en Utrecht (1574-1577).
Ummertouw woort aon de vestings-mör gèt gerippereerd of verbeterd. Dèks kin me aon 't gebruuk of 't soort vaan de stein zien
vaan wienie, 'ne moer is gebouwd of verbeterd is gewore. De oonregelmaotig gevörmde stein oet de 14e iew of de gezeegde
mellegerblök oet de 15e iew en 't gebruuk vaan Naamse stein, zien veurbeelde hei vaan. Door d'n oetvinding vaan 't pollefer aon 't
eind vaan de 15e iew, waore de verdeidegings mör neet bestand tege die projektiele, en me begós mèt 't völle vaan groond in de
torens en aon den’ achterkant vaan de mör. Zoe perbeerde me de verdeideging te verbetere. Meh dat waor neet genóg en me begós
mèt 't aonlègke vaan eerde Bastions, die versterk woorte mèt stein. Dat waore den' ierste veurläöpers vaan de echte boete
verdeidegings werreke. Verdeidegings werreke mèt 'ne väöl-hokege plattegroond kaom pas nao 1550 tot stand. Boete inkele stads-
poorte, woorte in 1579 ouch nog ravelijne aongelag. ‘n Ravelijn is’n boetewèrk vaan ‘n vesting. ‘t Is’n vijfhokig of redanvörmig
versterk eiland dat zich umgeve door ‘nen extra ravelijnsgrach in de vestings-grach bevind. Nao 1632 had me langs de boete-mör
vaan de stad euveral boete-verdeidegings wèrke aongelag. Wie Mestreech in 1673 door de Franse veroverd en bezat woort, waore
't de Franse die begóste mèt 't wijer verbetere en oetbreie vaan de werreke. Lodewijk de 14e had in zien leger Sébastien Vauban
(1633-1717) dee bekind waor es Commissaris-Generaal vaan de Franse vestings-werreke. Bij de verovering vaan Mestreech, pasde
heer veur 't iers 't systeem vaan paralelle aonvals-laopgraove touw. Sébastien Vauban maakde nui teikeninge vaan de
Mestreechter werreke, die later nog woorte oetgeveurd. Nao e paar jaor waore de Franse bezètters weer vertrokke oet Mestreech,
meh in 't jaor 1748 stoonte de Franse weer veur de poorte vaan Mestreech.
Zoe waor e Castellum 'nen ierste ummörde en verdeidigde nederzètting gelege aon de Maos, en de plaots boe us stad Mestreech is oontstande. Den' oondergaank vaan 't Romeinse riek begós mèt klein
stèpkes. 't Is begonne in de twiede hèlf vaan de 3e iew door d'n inval vaan de Franke. In Mestreech gebäörde dat zoe oongeveer in 't jaor 70 nao Chr. wie de Romeine de stad verlete. In de 4e iew woort de
nederzètting ummertouw belaankrieker en woort daan ouch weijer oetgebreid en versterk. In 't jaor 881 woort Mestreech geplunderd door de Noormanne. De stad (nederzètting) kós ziech neet good
verdeidege umtot me oonder aandere gein gooi verdeidegings mör en ouch gein vetrsterkde walle had. Nao deen inval vaan de Noormanne begós me mèt 't ophuge vaan eerde walle mèt pallissaote, um
zoe de stad beter te kinne verdeidege. 'ne Pallissaot is 'nen aonein geslote rij paole of stake, die in de groond zien geslage en deens dege es hèkke.
Kaart Mestreech 1652.Dr Jan (Joan) Willemsz. Blaeu
1596-1673.
Maurits van Saksen
1696-1750.
Sébastien Vauban
1633-1707.
Carel Diederick du Moulin
1728-1793.
Holstein Bastion Hoege Fronte
1772-1774.
Ierste Umwalling
1229.
Du Moulins plan veur de
Hoege Fronten, 1771
69 Lunet Turenne
70 Ravelijn Limmel
71 Galgenbastion
72 Lunet Valkenburg
73 Ravelijn de Raaf
74 Lunet Enghien
75 Parma Bastion
76 Ravelijn aan de hoge Maaspunt