Sint Pieters Poort
Aofbraak Sint Pieters Poort
Alexander Schaepkens
1858.
Sint Pieters Poort Stadskant
1869.
Op de hook vaan ‘t Lang Grachtje en de Sint Pieters straot, laog de Minderbroeders Poort, e poort vaan d’n ierste umwalling. De Minderbroeders Poort
kraog dee naom umtot dao ouch ‘t Minderbroeders Kloester laog. In d’n tied tot d’r twie poorte waore, vaan den’ ierste en twiede umwalling, woorte de
poorte ouch dèks genump nao hunne plaots, straot of umgeving. Zoe spraok me euver de binnenste of boetenste Pieters Poort. De binnenste poort waor de
Minderbroeders Poort. De poort laog op de zuidwal vaan den’ ierste umwalling, bij d’n ierste Minderbroeders of Franciscanen kloester, hook Laank
Grechsje. E moerfragmint vaan ein vaan de torens, is mèt ‘t aongrenzend hoes vergreujd en bleef tot noe touw dao stoon. De Minderbroeders Poort woort
veur ‘t iers vermeld in 1289 en woort in ‘t jaor 1734 gesloop. De reie vaan de sloop waor tot de poort bouwvallig waor, en neet mie es verdeidigings poort
deens deeg. Haafweegs de maos en ‘n hoonderd meter vaan de Minnenbroeders Poort, bevónt ziech de Sint Pieters Poort, ouch wel den’Aldenhof Poort
genump. De poort laog op de Sint Pieterstraot, en waor nen ‘ oetvalsweeg nao Luik en ‘t dörrep Sint Pieter. De poort is gebouwd in 1377 meh de verplaotsing
vaan de moer, door de stads oetbreiding, dee es Nieuwstad bekind steit, is de poort in dat jaor woersjijnelek herbouwd. Me kin aonnumme tot de Sint Pieters
Poort, vaan de twiede umwalling, gebouwd is naoventrint ‘t jaor 1300. De toren deeg vaanaof de 1655 deens es milletaere gevaangenis, en woort ouch
oonderhawwe (1678-1749) door de Staote-Ginneraol Milletaere. De gevaangenis woort aofgebroke bij ‘ne verbouwing in 1819-1820. In die jaore kraog de
poort e merkwierdige krul vörmige vleugel-mör, aon de stadskant. Die mör mooste d’r veur zörrege tot de straot, vaan binne de poort neet oonder direk vuur
vaan boete kaom te ligke. Achter de vleugel-mör waor ‘ne gemetselde baog dee e paar meters veur de eigeleke poort doorgaank laog. Tösse dees baog en de
poort waor gein gewelf aongebrach. Neve de Sint Pieters Poort stoont aon de Stadskant e wach huiske dat dao nog ummertouw steit. ‘t Wach huiske is in de
jaore 1819-1820 verbouwd en heet e totaal aander uterlek gekrege, umtot me oonder aandere dao ‘nen etage bove d’r op heet gezat. De Sint Pieteers Poort
woort in 1869 gesloop.
Sint Pieters Poort veldkant.
Minderbroederspoort of aw Sint Pieterspoort.
Stads kant.(veur de verbouwing.)
1806.
Poortbreef
Bij edere Stads-poort hong me e beriech of ‘nen
annaos, boe me ‘ne melling maakde vaan nui
regels, prijze, tijing enz. ‘t Waor zoegezach e
nuits breef veur de bezeukers of bewoeners vaan
de stad. Nevestaonde ‘n annaos oet 1721 euver de
mèrret daog.
‘t Wachhuiske vaan de Sint Pieterspoort is gebouwd aon ‘t
eind vaan de 18e iew bij de Sint Pieterspoort, dee
oersprunkelek heet gestaande, zjus veur de brök, euver de
Jeker. ‘t Wach huiske bestoond vreuger allein oet ‘ne begaonde
groond. Aon d’n achterkant vaan ‘t huiske ligk ‘ne waterpoort,
dee gebouwd is in ‘t jaor 1515. In ‘t jaor 1900 heet me op ‘t
huiske nog ‘n etage dr’op gebouwd, en es woening ingeriech.
Op de begaonde groond heet me de mör veurzeen vaan ‘ne
pliesterlaog. Meh de hardsteine sjabrang vaan de veensters en
deure zien ziechbaar gebleve. In de veurgievel zuut me nog e
geetiezer kluiske, boe me de sleutels vaan de Sint Pieterspoort
bewaorde. ‘t Wach huiske heet twie deure. Eine veur de
soldaote en eine veur de commedant.
‘t Wachhuiske Sint Pieterspoort.
Um de zake binne de Vesting vaan Mestreech zoe good wie meugelek te regele, waor d'r 'n Garnizoens-Rigglemint. In 1749 woort dat
rigglemint door Milletaer Gouverneur, Hobbe baron van Aylva oetgegeve, en dat veur de oonderhaajding vaan, Einigheid, Vriendschap,
Goede Orde, en Krijsdicipline. 't Beukske tèlde 68 pagina's mèt orders, en regels en woort aofgeslote mèt e register op die regels. 't
Ierste hoofstök bevat Ginneraole orders en begint mèt de inwoeners vaan de stad, die in vrundsjap en eindrach zouwe moote leve, en
veural gein sjendaol móste veroerzake. Bij opreur, relle, en of bij ruizing, daan deende de offesere en oonder-offesere zoe snel wie
meugelek in te griepe. 't Nachleve waor veur de Soldaot neet bestump. Aofhenkelek vaan 't sezoen woort um haaf nege- nege oor, of
uterlek um haaf tien de Taptoe geslage door de Tamboers vaan 't rizzjemint dat deens deeg op de Hoofwach. Nao de taptoe mochte de
Soldaote ziech neet mie op straot vertoene. Wijer mochte zie allein ziech in de stad vertoene in ‘n uniform. 't Drage vaan börger-kleijing
waor veur 'ne Soldaot verbooje, en es ze eine trappeerde stoond dao 'n straof op vaan “Spitsroede” laope. Op de Zoondag of aander vrij
daog, mochte de gewoen Milletaere allein boete de stad goon wandele. Um boete de Poorte 'ne wandeling te goon make waor 'n apaarte
pas nudeg. Väöl aondag kraog 't riggelemint bij 't wach laope. Op 't momint tot me saoves de poorte deeg slete, deende de Groetmajoor
en de Commedant, 'n groete runde te make, de zoe genaomde Majoor-Runde, um zoe 't slete vaan de poorte en 't oetzètte vaan de
Nachwakers te controlere. Tösse tien en twèlf oor saoves maakde den offeceer vaan Piket de zoegenaomde Hoofrunde, um opnui alles te
controlere. En 'ne volgende runde, de Visiteer-Runde, tösse twèlf oor en twie oor s'nachts, kaom veur rekening vaan de Kaptein dee
deens deeg op de Hoofwach. De twiede offeceer vaan de Hoofwach maakde vlak veur 't aonbreke vaan d'n daag, de lètste runde vaan de
nach.'t Zelfde gebäörde ouch op de vesting-werreke vaan Wiek. Bij de wachrundes waor 't d'n opzat tot op versjèllende plaotse de
naderende offeceer zouw aonrope mèt Weerda !!, boeop de offeceer antwoorde mèt 't euverein bekind gemaakde wachwoord. De rundes
woorte bove euver de stads-mör gelaope, meh ouch in de boete-werreke waore wachposte oetgezat. Die rundes deeg me te voot of op e
peerd. De Sjèldwachte bove op de mör woorte neet allein gecontroleerd, meh móste ziech oonder ein ouch wakker houwe. Eder keteer
repe zie tegenein, “ Geef ach”, en zoe roontelum de ganse vesting. De Sjeldwachte mochte neet goon zitte of rouke, en deende
ummertouw hun geweer bij ziech te höbbe. Es 't regende mochte zie in e Wachhuiske goon stoon. Meh mochte daan ouch neet wijer daan
twinteg passe vaan 't huiske aof zien, en praote waor verboje.
Sint Pieterspoort 1700.
