Sint Pieters Poort
Aofbraak Sint Pieters Poort
Alexander Schaepkens
1858.
Sint Pieters Poort Stadskant
1869.
Op de hook vaan ‘t Lang Grachtje en de Sint Pieters straot, laog de Minderbroeders Poort, e poort vaan d’n ierste umwalling. De Minderbroeders Poort kraog dee naom umtot dao ouch ‘t Minderbroeders
Kloester laog. In d’n tied tot d’r twie poorte waore, vaan den’ ierste en twiede umwalling, woorte de poorte ouch dèks genump nao hunne plaots, straot of umgeving. Zoe spraok me euver de binnenste of
boetenste Pieters Poort. De binnenste poort waor de Minderbroeders Poort. De poort laog op de zuidwal vaan den’ ierste umwalling, bij d’n ierste Minderbroeders of Franciscanen kloester, hook Laank
Grechsje. E moerfragmint vaan ein vaan de torens, is mèt ‘t aongrenzend hoes vergreujd en bleef tot noe touw dao stoon. De Minderbroeders Poort woort veur ‘t iers vermeld in 1289 en woort in ‘t jaor 1734
gesloop. De reie vaan de sloop waor tot de poort bouwvallig waor, en neet mie es verdeidigings poort deens deeg. Haafweegs de maos en ‘n hoonderd meter vaan de Minnenbroeders Poort, bevónt ziech de
Sint Pieters Poort, ouch wel den’Aldenhof Poort genump. De poort laog op de Sint Pieterstraot, en waor nen ‘ oetvalsweeg nao Luik en ‘t dörrep Sint Pieter. De poort is gebouwd in 1377 meh de verplaotsing
vaan de moer, door de stads oetbreiding, dee es Nieuwstad bekind steit, is de poort in dat jaor woersjijnelek herbouwd. Me kin aonnumme tot de Sint Pieters Poort, vaan de twiede umwalling, gebouwd is
naoventrint ‘t jaor 1300. De toren deeg vaanaof de 1655 deens es milletaere gevaangenis, en woort ouch oonderhawwe (1678-1749) door de Staote-Ginneraol Milletaere. De gevaangenis woort aofgebroke bij
‘ne verbouwing in 1819-1820. In die jaore kraog de poort e merkwierdige krul vörmige vleugel-mör, aon de stadskant. Die mör mooste d’r veur zörrege tot de straot, vaan binne de poort neet oonder direk
vuur vaan boete kaom te ligke. Achter de vleugel-mör waor ‘ne gemetselde baog dee e paar meters veur de eigeleke poort doorgaank laog. Tösse dees baog en de poort waor gein gewelf aongebrach. Neve de
Sint Pieters Poort stoont aon de Stadskant e wach huiske dat dao nog ummertouw steit. ‘t Wach huiske is in de jaore 1819-1820 verbouwd en heet e totaal aander uterlek gekrege, umtot me oonder aandere
dao ‘nen etage bove d’r op heet gezat. De Sint Pieteers Poort woort in 1869 gesloop.
Sint Pieters Poort veldkant.
Minderbroederspoort of aw Sint Pieterspoort.
Stads kant.(veur de verbouwing.)
1806.
Poortbreef
Bij edere Stads-poort hong me e beriech of ‘nen annaos, boe
me ‘ne melling maakde vaan nui regels, prijze, tijing enz. ‘t
Waor zoegezach e nuits breef veur de bezeukers of bewoeners
vaan de stad. Nevestaonde ‘n annaos oet 1721 euver de mèrret
daog.
‘t Wachhuiske vaan de Sint Pieterspoort is gebouwd
aon ‘t eind vaan de 18e iew bij de Sint Pieterspoort, dee
oersprunkelek heet gestaande, zjus veur de brök, euver de
Jeker. ‘t Wach huiske bestoond vreuger allein oet ‘ne
begaonde groond. Aon d’n achterkant vaan ‘t huiske ligk
‘ne waterpoort, dee gebouwd is in ‘t jaor 1515. In ‘t jaor
1900 heet me op ‘t huiske nog ‘n etage dr’op gebouwd, en
es woening ingeriech. Op de begaonde groond heet me de
mör veurzeen vaan ‘ne pliesterlaog. Meh de hardsteine
sjabrang vaan de veensters en deure zien ziechbaar
gebleve. In de veurgievel zuut me nog e geetiezer kluiske,
boe me de sleutels vaan de Sint Pieterspoort bewaorde. ‘t
Wach huiske heet twie deure. Eine veur de soldaote en
eine veur de commedant.
‘t Wachhuiske Sint Pieterspoort.
Um de zake binne de Vesting vaan Mestreech zoe good wie meugelik te regele, waor d'r 'n Garnizoens Rigglemint. In 1749 woort dat
rigglemint door Milletaer Gouverneur, Hobbe baron van Aylva oetgegeve, en dat veur de oonderhaajding vaan, Einigheid, Vriendschap,
Goede Orde, en Krijsdicipline. 't Beukske tèlde 68 pagina's mèt orders, en regels en woort aofgeslote mèt e register op die regels. 't
Ierste hoofstök bevat Generaale orders en begint mèt de inwoeners vaan de stad, die in vrundsjap en eindrach zouwe moote leve, en
veural gein sjendaol móste veroerzake. Bij opreur, relle, en of bij ruizing, daan deende de offesere en oonder-offesere zoe snel wie
meugelek in te griepe. 't Nachleve waor veur de Soldaot neet bestump. Aofhenkelek vaan 't sezoen woort um haaf nege- nege oor, of
uterlik um haaf tien de Taptoe geslage door de Tamboers vaan 't rizzjemint dat deens deeg op de Hoofwach. Nao de taptoe mochte de
Soldaote ziech neet mie op straot vertoene. Wijer mochte zie allein ziech in de stad vertoene in ‘n uniform. 't Drage vaan börger-kleijing
waor veur 'ne Soldaot verbooje, en es ze eine trappeerde stoond dao 'n straof op vaan “Spitsroede” laope. Op de Zoondag of aander vrij
daog, mochte de gewoen Milletaere allein boete de stad goon wandele. Um boete de Poorte 'ne wandeling te goon make waor 'n apaarte
pas nudeg. Väöl aondag kraog 't riggelemint bij 't wach laope. Op 't momint tot me s'aovends de poorte deeg slete, deende de
Groetmajoor en de Commedant, 'n groete runde te make, de zoe genaomde Majoor runde, um zoe 't slete vaan de poorte en 't oetzètte
vaan de Nachwakers te controlere. Tösse tien en twèlf oor s'aovends maakde den offeceer vaan Piket de zoegenaomde Hoofrunde, um
opnui alles te controlere. En 'ne volgende runde, de visiteer runde, tösse twèlf oor en twie oor s'nachts, kaom veur rekening vaan de
Kaptein dee deens deeg op de Hoofwach. De twiede offeceer vaan de Hoofwach maakde vlak veur 't aonbreke vaan d'n daag, de lètste
runde vaan de nach.'t Zelfde gebäörde ouch op de vesting-werreke vaan Wiek. Bij de wachrundes waor 't d'n opzat tot op versjèllende
plaotse de naderende offeceer zouw aonrope mèt Weerda !!, boeop de offeceer antwoorde mèt 't euverein bekind gemaakde wachwoord.
De rundes woorte bove euver de stads-mör gelaope, meh ouch in de boete-werreke waore wachposte oetgezat. Die rundes deeg me te
voot of op e peerd. De Sjèldwachte bove op de mör woorte neet allein gecontroleerd, meh móste ziech oonder ein ouch wakker houwe.
Eder keteer repe zie tegenein, “ Geef ach”, en zoe roontelum de ganse vesting. De Sjeldwachte mochte neet goon zitte of rouke, en
deende ummertouw hun geweer bij ziech teb höbbe. Es 't regende mochte zie in e Wachhuiske goon stoon. Meh mochte daan ouch neet
wijer daan twinteg passe vaan 't huiske aof zien, en praote waor verboje.
