Belègk vaan Mestreech
Mestreech heet vaanaof de 13e iew 'n groet aontal kiere e belègk mote doorstoon. Drei-en-ein-halve iew höbbe zie edere vijand boete gehawwe. 't Mestreechs leger waor ouch in staot um boete de mör te
vechte, meh neet ummertouw mèt suksès. In d'n ierste iewe dat de Stadsmoer stóng, waore 't veural de Luikenere die de stad aonvele. De Prins Bisjop vaan Luik waor 't dèks neet eins, es de “Brabantse”
invlood te groet woort, en zien rechte te kort gedoon woorte in Mestreech. In 1267 woort 'n aonval vaan 't Luiks leger aofgeslage, zoe ouch in 1296 en in 1303. In 1267 perbeerde Gelderse legers, same mèt
die vaan Valkenburg, Mestreech te verovere. In 1318 woort Mestreech door Reinald van Valkenburg aongevalle, en weer zoonder suksès. In 1334 stónge de Luikenere weer veur de Poorte vaan Mestreech,
umtot de Prins-bisjop koed waor, tot me 't leger vaan de Hertog van Brabant door de stad op doortoch had laote trekke. In 1542 weurt Mestreech weer 'ns belegerd, en wel door de Hertog van Gulik, evels
zoonder suksès. In 1579 booj Alexander Farnese aonveurder vaan de Spaonse tróppe, Mestreech 'n algemeine amnestie aon, en 'n garantie gaof aon alle rechte en privileges, op veurwaarde dat de stad
ziech euvergaof en oetslutend de Katholieke godsdeenst en me 't gezag vaan de Spaonse Keuning zouw acceptere.'t Veurstèl woort aofgeslage, boemèt 't belègk vaan 1579 waor begonne.
Margaretha van Parma.
1522-1586.
Nao de beelde-störm in 1566 naom de landvoogdes Margaretha van Parma, in 1567 't besluut um in Mestreech vaanweges 't strategisch belang vaan de stad, um veur altied e
garnizoen te legere. Aon 't hoof vaan 't garnizoen woort 'n Milletaer Gouverneur aongesteld. Veur deen tied woort de stad verdeideg door sjötterij-gilde en de in ambachte
georganiseerde börgers. De Sjötterij of 't Sjöttersgilde waor 'n plaotseleke militie vaan börgers oet hun eige stad um de stad te verdeidege, bij aonvalle vaan boete aof, wie rouvers-
bendes of vreemde legers. Ouch um intern de orde te bewaore bij opreur, brand, of bezeuk vaan veuraonstaonde persoene. De take vaan de sjötterije waor daan ouch te vergelieke
mèt wie noe pelitie, brandweer, of 't leger, en 't bewake en bewaore vaan orde, rös, en veilegheid vaan de börgers. Um bij de sjöterij te kaome, mós me börger of poorter vaan de
stad zien, en zelf ziene oetrösting kinne betaole. Zoe wie zien waope,'n handbaog, kruusbaog, of vootbaog, kleiaasj mèt 'n hood en pluim d'r op, en e zije sjerp. Wijer had me nog
Piekenier's, soldaote die vochte mèt 'n piek, e soort lange lans mèt e lengde vaan 3 tot 5 meter. Zie vochte miestal in 'n touw formatie, boedoor e goete gróp vaan pieke woorte
geformeerd, wat daan ouch de groete krach waor vaan de Piekeniers. Kanonne woorte pas veur 't iers in de late Middeliewe gebruuk. 't Leger vaan de Franse Keuning Karel VIII
gebruukde in 1494 veur 't iers e nui type vaan vuur-gesjöt, en had dao väöl rizzeltaot mèt. 't Musket woort in Europa veur 't iers 1530 gebruuk es oorlogs-waope. 't Waor e vuur-
waope boe kolf, lade, luip en oontstekings mechanisme standaard ein gehiel vörmde. Daonao woort 't vervaange door de Snaphaan. E vergeliekbaar waope meh daan mèt 'n
oetgerös vuurstein-sloot. 't Kanon heet groete gevolge veur de Europese polletiek gehad. Forte, vestiginge, en aw kestiele, waore nao de inveuring vaan 't kanon gein veilege
sjuilplaots mie veur Ridders, en plaotseleke hiersjappij. Bij de inveuring vaan 't kanon waor 't kanon 't zwoerste waope dat e leger tot zien besjikking had. Iers woort gesjote mèt
massief iezere kanons-keugel, meh later maakde me holle keugel (granaat) en deeg dao kroet in, en in de völ-opening e loont. De kogel woort aofgeslote mèt 'n houte tap. 't Gesjöt
woort bemand door veer tot zès persoene, die eder 'n taak hadde. Per batterij had me ein Offeceer, en drei of veer helpers um kroet, keugel en aandere aon te veure. 'n Mortier
waor e type gesjöt boemèt me granate in 'ne kromme baog kós aofsjete, en me zoe euver de 17e iewse Vestings-werke nao de binnestad kós sjete. Vaan de middeliewe tot in de
vreug-moderne tied oontwikkelde 't kanon ziech veurnaomelek in groete, kaliber en krach. De Stadscommandant of Commandeur fungeerde oonder de Gouverneur vaan de
vesting. De Milletaere staf bestong wijer oet nen' aontal Ginneraols, Kolonels, Lutenant-Kolonels, Majoors, Kaptijns, Sergante, en Korperaols. 't Garnizoen in de stad bestong oet
'n gemiddelde vaan 4000 tot 5000 soldaote. Mestreech woort in de 17e en 18e iew de "Poort van Holland" genump.
In 1506 erfde Karel V de titel vaan Hertog van Brabant, boebij heer ouch nog keuning vaan Spanje woort. Karel V verbleef tösse 1519 en 1550, 'nen
aontal kiere in Mestreech, en wel in 't Spaons Gouvernemint. Karel V wouw de Nederlanden tot ein gecentraliseerde staot make, bestuurd vaanoet
Brussel. De Mestreechtenere zaoge dat neet zitte en vreisde hun autonomie es stad-staot kwiet te rake. Wie 't ouch nog economisch slech góng en d'r
groete ermooj in de stad waor, kaom 't volk tösse 22 September en 2 Oktober 1539 in opstand. Bij dees ‘Trichter Oploop’ kaome de Luikse Börgemeister
en 'n aofgezant vaan Brabant um 't leve. 't Stadsbestuur weigerde de daoders te straffe, allewel landvoogdes vaan de Nederlande Margaretha van
Parma dat eisde. Mestreech woort noe gezeen es 'n stad, dee de sjiet aon zien hiere had. Landvoogdes Margaretha van Parma naom toen 't besluut um
in Mestreech e Waols garnizoens-leger te vestige, um zoe veur de veiligheid in te stoon. De militaire Gouverneur Francisco de Montesdoca en zien
gemingde Spaans-Duitse heur-tróppe maakde ziech evels wieneg geleef in de stad. Op 20 oktober 1576 woort De Montesdoca gevaange genome door 't
Duits-Lutherse deil vaan zien tróppe. Eve daonao woort heer door de Spaonse tróppe vaan boete de stad bevrijd. Evels vaanwege 't oetblieve vaan hun
loen, sloge de soldaote toen aon 't plundere. Es reactie dao-op eisde de Nederlandse Geweste tot de Spaonse tróppe ziech zouwe trök-trekke.(Pacificatie
van Gent). Nao instumming vaan landvoogd Juan van Oosterijk, verlete de Spaonse tróppe op 27 Aprèl 1577 Mestreech en woort De Montesdoca
vervaange door 'n lokale Gouverneur, Arnold II Huyn van Amstenrade. In 1578 woort Alexander Farnese, de latere Hertog van Parma, landvoogd. Heer
begós aon 'n campagne um de opstandige gebede te herovere. In 1592, 1594 en 1604 perbeerde Prins Maurits Mestreech te verovere. In 1568 begós de
Tachtigjarige Oorlog en eindigde in 1648.
Prins-Bisjop Hugo van Pierrepont verzeunde ziech in 1206 mèt de Welfische keuning Filips van Zwaben (1177-1208) en gaof daobij de allein-hiersjappij euver
Mestreech op. Hendrik I (Hertog van Brabant) bemeujde ziech es “Mede-Heer” vaan Mestreech en Proost-Voogd vaan Sint-Servaos herhaoldelek mèt de stad. Al ierder
had heer zien nege-jaorege dochter Maria oetgehouwelek aon Filips van Zwaben rivaol, Otto IV. Doordat Hendrik in 1204 euvergóng nao 't Staufische kamp vaan de
Aartsbisjop vaan Keule, Adolf I, woort de verloving kier op kier oetgestèld. Nao de geboorte vaan Hendriks zoon Hendrik II van Brabant in 1207, woort
euvereingekoume dat dee zouw trouwe mèt de dochter vaan Filips, Maria van Zwaben. In 1208 woort Filips vermäörd en metein verzeunde Hendrik ziech mèt Otto IV,
zoetot 't houwelek vaan Otto IV en Maria van Brabant op 19 mei 1214 door Hugo van Pierrepont in de Sint Servaoskerk kós weure ingezegend.
Nao 't belègk vaan 1204 waor 't tot de Luikse Prins-Bisjop d'n inspraok vaan de Brabantse Hertog in Mestreech accepteerde, wat gezeen kós weure es 't begin vaan de
twiehierigheid in Mestreech. Dees situatie bestóng al langer tösse de Luikse bisjoppe en de Duitse keuninge. In 1220 woort 't stadsrech vaan Mestreech door zoewel de
Bisjop Hugo (II) van Pierrepont es de Hertog Hendrik I van Brabant oonderteikend. In 1224 had me toen in Mestreech 'n Luikse en Brabantse Schepenbank, en
vaanaof 1227 woorte twie stadszegels gebruuk; ein Luikse en ein Brabantse. In 1284 woort 't Luiks-Brabants bestuur vasgelag in 'n constitutioneel verdrag, de Alde
Caerte, en in 1356 aongevöld mèt de Doghter Caerte. 't Luiks-Brabantse condominium ( 'n staot vaan gedeilde soevereiniteit ), bleef tot 1632 oongewijzeg bestoon,
ouch naodat in 1430 de Bourgondische Hertogen en in de 16e eeuw de Spaonse Keuninge de plaots innaome vaan de Brabantse Hertoge.Nao de innaome vaan
Mestreech door Frederik Hendrik in 1632, trejde de Staten-Generaal vaan de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in de rechte vaan de Hertogen vaan
Brabant, bis in 1794 de verovering vaan Mestreech door de Franse revolutionaire legers veurgood 'n einde maakde aon de Twie Hierigheid.
Prins-Bisjop Hugo van
Pierrepont.
1165-1229.
Hendrik I Hertog van
Brabant.
1165-1235.
Waope vaan de Bisjop vaan Luik.
Waope vaan de Hertog van Brabant.
Arnold II Huyn van
Amstenrade.
1525-1579.
Belègk Mestreech 1673.
Op 9 juni 1632 woorte de Spanjaarden nao 'n belegering vaan twie maonde, weer oet Mestreech verjaog. Dat gebäörde oonder de leiding vaan
Fredrik Hendrik. Naotot de Spanjaarde in 1632 oet Mestreech waore vertrokke, maakde Mestreech deil oet vaan de “Republiek de Zeven Verenigde
Nederlanden”. Meh de Spanjaarde gaove nog neet op um de stad Mestreech euvernuits weer in han te kriege. In 1634 stónge ze weer veur de Poorte
vaan Mestreech, oonder leiding vaan de Spaonse interim-landvoogd Francisco de Moncada. Op 8 September 1634, woorte evels de vijandeleke
kertere boete de stad op ins oontruimp, in brand gestoke, en kaom d'r 'n einde aon 't belègk. Tijdens de Hollandse Oorlog tösse 13 Juni en 26 Juni
1673 voond 'n belègk plaots in Mestreech. 't Waor keuning Lodewijk XIV dee persoenelek Mestreech wouw innumme, naotot heer de Triple
Alliantie had verbroke. Nao 'n week besloot de Franse keuning tot groof gesjöt euver te goon en zat zwoere artillerie in, boenao de stad en
inwoeners ziech binne 'n week euvergaove. 't Belègk vaan Mestreech vaan 1676 waor 'n mislök belègk vaan Willem van Oranje, um 't vaanaof 1673
de door de Franse tróppe bezat Vesting-stad Mestreech te oontzètte. 't Belègk waor tijdens de Hollandse Oorlog vaan 6 Juli tot 27 Augustus 1676.'t
Belègk vaan 1748 voond plaots tijdens 't eind vaan de Oosterijkse Successie-oorlog (1740-1748), en wel vaan Aprèl 1748 en eindigde op 7 Mei vaan
dat jaor mèt de in-naome door de Franse tróppe en de cappitulatie vaan Mestreech mèt zien Staatse tróppe. Mestreech woort nao de euvergaof mer
hiel eve 'n Franse stad, väöl korter daan in 1673-1678 en vaan 1794 tot 1814. De Franse Maarschalk Ulrich van Löwendal woort benump tot
Gouverneur vaan de Vesting. Vaan Oktober tot begin Fibberwarie waor Graaf De Courten plaotvervengend Gouverneur um d'n aoftoch vaan de
Franse tróppe in gooi baone te leie. Op 26 miert 1749 kierde Hobbe Esaias baron van Aylva, mèt zien Hollands garnizoen weer trögk nao Mestreech.
In 't veur-jaor vaan 1793 woort Mestreech belegerd door de Franse Revolutionaire legers oonder leiding vaan Ginneraol De Miranda. 't Belègk waor
in de maonde Fibberwarie en Miert 1793, tijdens de “Eerste Coalitie-Oorlog” tösse Fraankriek en aander Europese len, en eindigde op 3 Miert 1793,
nao de Franse nederlaog in de “Slag bij Aldenhoven”, mèt 't oontzat vaan Mestreech.
In de zomer vaan 1794 veurde Fraankriek de algemeine deens-pliech in, en lökde 't op dees meneer um e groet volksleger vaan mie es ein miljoen op de bein te bringe. Al gaw waore de Franse weer
aon de winnende hand. De “Slag bij Fleurus” (Henegouwen) op 26 Juni 1794, boe Ginneraol Jean-Baptiste Jourdan 'n veldslaag lieverde mèt Zuid-Nederlanders, Oosteriekers, en ouch Noord-
Nederlanders. Op 19 September, d'n daag nao de Slag bij Sprimont, arriveerde Franse tróppe mèt umtrint 35.000 mansjappe bij Mestreech onder leiding vaan de Franse
Ginneraol Jean-Baptiste Kléber (1753-1800). Op 4 November 1794 gaof de stad ziech euver, en op 5 November 1794 oonderteikende de Prins van Hessen-Kassel den' euvergaof.
De Blokkade vaan Mestreech vaan 1814 waor 'n Militaire blokkade vaan de op dat momint Franse Vestigings stad Mestreech, door de geallieerde tróppe oonder leiding vaan Ginneraol Jean-Baptiste
Jules Bernadotte. De blokkade waor vaan eind Jannewarie tot 5 Mei 1814 tijdens de Zèsde Coalitieoorlog tösse Fraankriek en aandere Europese len, en eindigde op 5 Mei 1814 mèt de capitulatie
vaan Mestreech, en 't vertrek vaan de Franse tróppe. De blokkade of belègk vaan Mestreech vaan 1830 tot 1833, waor 'n ruim drei jaoreg militaire blokkade vaan de op dat momint Nederlandse
Vesting-stad Mestreech en 't dörp Sint Pieter, door 't Maasleger vaan 't veurluipeg Belsj bewind. De blokkade waor e gevolg vaan de Belzje Revolutie, dee in Oktober 1830 waor begós. 't Belègk woort
in de laop vaan 1832 einegzins gèt minder, en woort in November 1833 veur e groet deil geïndeg mèt 't “Verdrag van Zonhove “
‘n Piekenier.