belegk 1632

Belègk Mestreech 1632.

Ruim viefteg jaor vaan 1579 tot 1632, doorde de bezètting vaan de Spanjaarde in Mestreech. Evels in 1632, woord Mestreech belegerd door stadhouder Frederik Hendrik in 'n verovering, boe-in heer 'n groet aontal stei langs de Maos veroverde. Op 9 juni 1632 kaom Frederik Hendrik mèt 't Staatse Leger, mèt 4000 cavaleriste en 17.000 maan infanterie (bestaonde oet oonder aandere, Franse, Waolse, Ingelse en Schotse heur-tróppe) bij Mestreech aon. Bevelhöbbers waore óndermie Brederode, de graaf Van Limburg Stirum, Johan Maurits van Nassau-Siegen en kolonel Pinsen van der Aa. 't Hoofketeer vaan de bevelhöbber Frederik Hendrik laog op de Dousberg, aon de weskant vaan de stad. Umtot de Milletaire Gouverneur vaan Mestreech, Claude van Lannoy, op dat momint 'n veldtoch veurde in Duitsland, woort 't bevel euver de vesting woergenome door Willem Bette van Lede. Heer waor 'n Zuid-Nederlands militair in Spaonse deens. Zjus wie bij 't belègk vaan 1579 voch 't volk mèt, same mèt 't 3.000 maan sterke garnizoen, en wel aon de kant vaan de Spanjaarde. Bij 't belègk waore twie Spaose legers oonderweeg um 't belègk perbere te oontzètte. Oonder leiding vaan Don Gonzalo de Córdoba, kaome op 2 Juli 1632, 18.000 maan Spaonse infanterie en 6.000 maan Cavalerie in Mestreech aon. Evels vele ze Frederik Henderik neet aon umtot ze vaan meining waore tot 't leger vaan Frederik Hendrik te sterk waor. De Spaose tróppe kraoge later nog versterking vaan 12.000 maan infanterie en 4.000 maan Cavalerie oonder leiding vaan Graaf van Pappenheim. Op 17 Augustus perbeerde heer de linie bij Amby vaan Frederik Hendrik te doorbreke, wat häöm evels neet lökde. Graaf van Pappenheim verloor 'nen aontal vaan zien bèste Offecere, en woort gedwónge um ziech trök te trekke. De veldslaag doorde veer daog vaan 17 tot 21 Augustus 1632, en de belegerde sjikde 'n oonderhandeleer um e waope-stèlstand te oonderteikene. De euverwinning vaan de Nederlandse tróppe waor veur e groet deil te daanke aon d'n inzat vaan Frederik Hendrik zellevers, dee persoenelek de tróppe aonveurde. Nao de innaome woort de stad herhaoldelek bedreig door de Spaonse tróppe, oonder aandere door Francisco de Moncada in 1634, meh Mestreech woort neet mie door de Spanjaarde veroverd. In 1638 woort wel vaan binne oet de stad mèt de hölp vaan 'nen aontal Mestreechse geisteleke, geperbeerd um de stad weer in Spaonse han te kriege. 't “Verraad van Maastricht 1638 “ leide in Juni en Juli vaan dat jaor tot 't köppe vaan de nege verraojers. De prottestante en katholieke kraoge in 1635 alle dezelfde rechte en godsdeens-vrijheid. De prottestante kraoge twie vaan de veer Parochie-kèrke touwgeweze: de Sint Janskèrk, en de Sint Mathiaskèrk. De Twiehieregheid bleef bestoon in Mestreech, en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, naom in 't stadsbestuur de plaots in die vaan de Hertog van Brabant, en respecteerde 't gedeilde bestuur mèt de Bisop vaan Luik.

Femilie waope Frederik Hendrik.

Claude van Lannoy, 1578-1643.

Don Gonzalo de Córdoba 1585-1645.

Gottfried Heinrich Pappenheim 1594-1632.

Femilie waope Claude van Lannoy.

Bij 't verraod vaan Mestreech in 1638, perbeerde me um Mestreech weer in han te speule vaan de Spanjaarde, evels leide dat in Juni, Juli vaan dat jaor tot de tristegheid vaan 'nen executie vaan de nege verraojers. De Spanjaarde waore nao 1632 van plan um Mestreech weer te verovere, en bouwde vlak langs de maos bij Eijsde 't fort Navagne, ouch wel Elvenschans genump, zoetot sjeepvaart op de Maos oonmeugelek woort. In 1637 veroverde de Spanjaarde weer Roermond en Venlo, zoetot de control op de Limburgse Maosstreek weer bekans hersteld waor. In dat zelfde jaor bekierde Gouverneur Frederik Maurits de La Tour d’Auvergne, dee iers Nederduits-Gereformeerd waor, ziech tot de Rooms-Katholieke kerk. Heer waor ouch in deen tied commedant vaan 't Staatse leger. Dee kentering vaan de Gouverneur, en de Spaonse opmars in de regio gaove de katholieke in Mestreech weer 't vertrouwe, dat hun stad weer snel in Spaonse han zouw koume, en 't katholicisme weer zien awwe en dominante positie zouw innumme. In 't veurjaor vaan 1638 woort de Commedant vaan de vesting Mestreech door zien krijgsraot dr'op geattendeerd tot ne Franse soldaot, Claude de la Court of Lacourt genaomp, rejaol mèt zien mónnete struide, dat miejer daan ziene kezjem waor. De soldaot woort op de pijnbaank gelag, en bekinde tot heer door de Commedant vaan 't Spaonse Fort Navagne waor umgekoch, um zoe de stad weer in han vaan de Spanjaarde te speule. Heer had beerbrouwer Lansman euvergehaold um s'nachs in zien hoof de touw gemetselde poort ope te breke en zoe de Spanjaarde binne te laote. Ouch Lansman woort op de pijnbaank gelag, en bekinde tot de metseleers Caters en Rompen häöm hadde geholpe um 't peurtsje op te breke. Landsman numde ouch de naome vaan de kaplaon vaan ‘t Sle-Vrouwekapittel, Toussaint Sylvius en twie aandere Jezuïete die mèt geholpe hadde, naomelek Servaes Vinck en Jan-Baptist Boddens, same mèt nog twie aandere Jezuïete. Zie woorte allemaol gemarteld, en neumde nog miejer naome vaan verraojers. In totaal woorte 22 verdachde opgepak, en veur verhuur gefolterd in de kerker vaan't stadhoes “In de Lanscroon”, gelege in de Groete Staat. 't Proces waor in 't Stadhoes en 'n geval vaan de Militaire rechter vaan de Kriegsraod in de Vesting. Oeteindelik woorte d'r tien verdachte sjöldeg bevoonde, vaan wie d'r nege op de Houtmerret (merret) woorte geköp. De metseleer Jan Rompen kós evels op tied vlöchte nao Fort Navagne. Paoter Vinck woort op 7 Juni op de Houtmerret geköp, umtot heer Lansman had aongezat en 'n breefke oet 't Fort Navagne veur häöm had mètgenome. Deke Sylvius woort twie weke later geköp op 't sjavot oppe 't Vriethof, umtot heer op de huugde waor gewees vaan 't verraod, zoonder de kriegsraod hei euver in te liechte. Agnes de Bourien, de vrouw vaan de soldaot woort um dezelfde reie veroordeild. Vaan de vijf geköpde, Lacourt, Lansman, Caters, Vinck en Nottin, woorte de köp op pieke gespies, en op 't Rondeel “De Drie Duiven” ten toen gestèld, mèt 't geziech naor de vijand geriech. 't Rondeel is noe bekind es “De Vief Köp”.